Nếu hỏi ở Phan Thiết món hải sản nào dân dã nhất, rẻ tiền nhất thì đó là món ốc ruốc:) Loại ốc này có vỏ chỉ bằng chiếc nút áo, vỏ rất nhiều màu sắc (du khách sẽ thường hay thấy vỏ ốc ruốc được đính vào các món đồ lưu niệm). Và đã từ rất lâu đời rồi, món ốc ruốc cũng đã trở thành món ăn dân dã của người dân miền biển miền biển quê tôi. Tôi xin phép được mượn những dòng văn nói về ốc này ở Phan Thiết quê tôi của nhà văn Nguyễn Nhật Ánh:
Ốc ruốc món ốc đặc sản của người miền Trung
Kỳ trước ngẫu hứng bàn về thú ăn ốc. Nhưng đó là thú ăn ốc của người Sài Gòn. Một người xuất thân từ tỉnh lẻ miền Trung như tôi, thú ăn ốc dĩ nhiên có điểm khác biệt. Loại ốc mà tôi mê nhất không có trong thực đơn ở các quán ốc Sài Gòn, đó là ốc ruốc.
Món ốc này không có ở Sài Gòn vì loại ốc này chỉ sinh sống ở vùng biển miền Trung. Ngay ở miền Trung, không phải mùa nào cũng có. Ngoài chợ chỉ bán ốc ruốc khoảng từ sau Tết đến đầu hè (có năm kéo dài hơn) – đó là thời điểm ốc ruốc lũ lượt rủ nhau xuất hiện.
Ốc ruốc có thân hình nhỏ bé nhưng màu sắc rất đẹp và thịt rất ngon!
Ốc ruốc là loại ốc nhỏ nhất mà tôi từng thấy. Ốc chỉ nhỏ bằng hạt nút áo, vô số màu sắc khác nhau được trang trí bởi đủ loại đường vân. Nhìn vô thúng chẳng khác nào đang ngắm một tấm thảm màu được khảm bởi hằng hà những hạt tròn sặc sỡ, óng ánh. Chiếc cọ kỳ diệu của thiên nhiên đã vẽ lên vỏ ốc những nét tuyệt đẹp – mỗi vỏ ốc là một hình trang trí hoàn chỉnh – để tạo nên một thế giới hội họa trong… thúng ốc.
>>>> Xem thêm: Gỏi ốc giác Phan Thiết
Ốc ruốc nhỏ nên thịt ốc có chút xíu, cỡ bằng nửa que tăm, “nhét không đủ dính kẽ răng”. So với ốc bươu, ốc ruốc giống như hạt mè đặt cạnh hạt mít. Nhưng chính điều này làm nên cái thú lể ốc.
Ốc sau khi ngâm nước một đêm cho “nhả” cát, xong trụng nước sôi cho chín, trộn thêm gia vị gồm muối, sả, lá chanh, dầu, ớt bột… lập tức trở thành một món ăn vừa cay cay vừa beo béo vừa mằn mặn, hương vị đậm đà thơm ngon khó tả.
Lể ốc ruốc cũng là một nghệ thuật và phải kiên nhẫn
Lể ốc ruốc đúng điệu phải lể bằng gai chanh, gai quýt hay gai bưởi (có người lể bằng gai bồ kết nhưng tôi cho rằng gai bồ kết không có được mùi thơm như các loại gai kia). Không có gai có thể dùng kim gút. Hồi nhỏ tôi thấy bà tôi mỗi khi không tìm được gai thường tháo cây kim băng cài ngang miệng túi để lể ốc. Ở chợ quê tôi, người ta bán ốc bằng lon. Tôi nhớ hồi tôi còn nhỏ, tới mùa ốc ruốc là mẹ tôi xuống chợ Đo Đo mua vài ba lon ốc về, cả nhà ngồi quanh rổ ốc lể cả buổi trời mới hết.
Ăn ốc ruốc, vì vậy không quen rất dễ bị… xì-trét. Vì thịt ốc bỏ vào miệng, chưa kịp nhai (mà đâu có nhai cái mẩu bé tẹo đó được), chỉ nhấp môi một cái đã trôi tuột xuống cổ họng.
Vậy mà cái nhấm nháp ngắn ngủi đó đã để lại thứ dư vị mê hoặc nơi đầu lưỡi, gây cảm giác thòm thèm khiến người ăn vội lể con ốc thứ hai, thứ ba. Để rồi lại tức tối, thèm thuồng, nhanh tay cầm lên con ốc thứ tư, thứ năm… Có người lể ốc “chuyên nghiệp” đến mức bàn tay đi qua đi lại giữa rổ ốc và cái miệng nhanh như sao xẹt.
Ăn ốc ruốc, giống như một cách để rèn nghị lực, luyện tính kiên nhẫn. Người không kiên nhẫn không nên ăn ốc ruốc. Vừa không kiên nhẫn vừa mắc chứng cao huyết áp càng không nên ăn.
Ăn ốc ruốc là ghiền, thật lạ lùng
Nhưng đã ăn rồi là mê, là ghiền, cái thứ ốc lạ lùng đó! Ốc ruốc còn lạ lùng ở chỗ ăn kiểu thiêu thiếu như vậy mới ngon. Có người nuốt nước bọt kiên trì lể một loạt mấy chục con ốc, xong đặt tất cả lên miếng bánh tráng cắn một phát cho đã thèm. Làm như vậy vài lần, “đã” đâu không thấy, chỉ thấy sốt ruột, còn xì-trét hơn, thế là đành quay trở lại cách ăn “truyền thống”: lể được con nào bỏ vào miệng con nấy. Để cho hương vị mặn mà kia không đứt đoạn quá lâu trên đầu lưỡi.
>>>> Đọc thêm: Gỏi ốc giác ở ga xe lửa cũ
Nhiều người Sài Gòn không biết ốc ruốc là ốc gì. Kể cả dân ăn ốc “prồ” cũng có người từ bé đến lớn chưa từng thấy qua con ốc ruốc, dù tới mùa ốc ruốc chợ Bà Hoa ở Tân Bình vẫn bày bán thứ “đặc sản miền Trung” này. Bởi vì đây là thứ ốc không ai bán ngoài quán: quán bị choán chỗ mà tiền bạc thu về chẳng bao nhiêu. Cũng không ai vô quán mua vài lon ốc ruốc ngồi lể từ trưa đến tối, dù thực khách đó con ông Nguyễn Văn Rảnh hay cháu bà Phạm Thị Ngồi Không.
Ốc ruốc là thứ ốc người bán bán ngoài chợ, người mua mua về nhà. Mua về, bày rổ ốc ra giường hoặc bày dưới nền nhà (ít ai ăn ốc ruốc trên bàn) rồi ngồi xếp bằng (đôi khi… ngồi chàng hảng) vừa lể ốc vừa râm ran chuyện gẫu thì mới thật là sướng khoái. Ngoài trời lúc đó có thêm màn mưa bụi lắc rắc khiến không khí lành lạnh nữa thì tuyệt vời.
Ốc ruốc không chỉ là món ăn mà cả một bầu trời tuổi thơ
Bọn trẻ con chúng tôi không chỉ ghiền ăn ốc ruốc mà còn mê tơi trò lượm vỏ ốc ruốc xâu thành chuỗi để đeo cổ, đeo tay. Đó là đồ chơi thú vị của trẻ con, người lớn không màng. Người lớn chỉ thích nhặt vỏ nghêu đặt úp hàng hàng lớp lớp quanh ảng nước hoặc lối vào chái bếp để có chỗ khô ráo đặt chân.
Có cảm giác mọi đứa trẻ miền Trung đều lớn lên cùng trái sim, trái thị, bánh ú, bánh ít, khoai dẻo, khoai chà và… ốc ruốc, những món quà quê gắn liền với tuổi thơ ao chuôm đồng bãi. Thỉnh thoảng ngoài chợ có bán ốc bươu, mẹ tôi mua về luộc lên ăn với nước mắm gừng. Thú thật, ngon thì có ngon nhưng chẳng thấy đậm đà, miệng tôi ăn ốc bươu nhưng bụng cứ tương tư ốc ruốc.
>>>> Đọc thêm: Các món đặc sản Phan Thiết Mũi Né
Ốc ruốc ám ảnh đến mức bây giờ, mỗi khi gió giêng hai đã dịu, trời vào tiết lập xuân, tôi lại bắt gặp mình bâng khuâng nhớ đến mùa cào ốc ở quê tôi. Lúc đó, tôi bất chợt mong mình bé lại để khi thấy mẹ xách giỏ đi chợ, được lon ton chạy lại níu tay, nằn nì: “Mẹ ơi, nhớ mua ốc ruốc”…
Mua ốc ruốc ở đâu đâu tại Phan Thiết
Mùa ốc ruốc bắt đầu từ tháng 2 đến tháng 5 âm lịch, nên đây là thời gian du khách sẽ mua được món ốc này. Nếu du khách đi du lịch Mũi Né thì có thể mua món ốc này ở chợ Mũi Né nhé. Còn nếu du khách đi du lịch Phan Thiết, ở tại TP Phan Thiết thì có thể ghé qua chợ Phan Thiết để mua về.
>>>> Xem thêm: Kinh nghiệm du lịch Mũi Né tự túc 2 ngày 1 đêm
